عزت‌نفس را می‌توان به نیروی محرکه‌ی نهفته در اعتمادبه‌نفس و نحوه‌ی نگرش و احساس نسبت به خود تعریف کرد. به نقل از دکتر ماکان آریا پارسا احساس عزت‌نفس، ارزش و اهمیتی که به خودمان می‌دهیم را در برمی‌گیرد. به همین علت ایجاد و افزایش عزت‌نفس برای احساس خوشحالی و رشد و توسعه‌ی فردی ضروری است.
تحقیقات نشان داده است که بیش از 80 درصد از افراد با سطوح پایین عزت‌نفس دست‌وپنجه نرم می‌کنند. بااین‌حال، احساس عزت‌نفس قوی تأثیر مثبت و قدرتمندی بر هریک از بخش‌های زندگی انسان خواهد گذاشت از روابط شغلی گرفته تا سلامتی و احساس خوشبختی و موفقیت.
احساس عمیق عزت‌نفس مسئله‌ای است که باید در طول زمان رشد کند و پرورش یابد. در این مقاله روش‌هایی را برای افزایش عزت‌نفس به شما معرفی می‌کنیم تا بتوانید به ظرفیت پنهان و ارزش خود پی ببرید.
عزت‌نفس چیست؟
تعریف لغوی عزت‌نفس در فرهنگ لغت «اعتماد به ارزش یا توانایی‌های خود» است. به زبان ساده، عزت‌نفس احترام به خود یا احساس کلی انسان در مورد ارزش خود است.
از طرف دیگر، اعتمادبه‌نفس بیشتر به احساس فرد نسبت به توانایی‌های خود مربوط است و از موقعیتی به موقعیت دیگر متفاوت خواهد بود. ممکن است فردی عزت‌نفس بالایی داشته باشد (یعنی در حالت کلی نسبت به خودش احساس خوبی داشته باشد) اما در موقعیتی خاص اعتمادبه‌نفس پایینی داشته باشد (مثلاً در سخنرانی در جمع). یا ممکن است فردی در یک زمینه (مثلاً رشته‌ی ورزشی خود) اعتمادبه‌نفس بالایی داشته و در حالت کلی اعتمادبه‌نفس پایینی داشته باشد.
دلایل کاهش عزت‌نفس انسان
- کودکی نامطلوب
- تجربه‌ی شکست‌های پی‌درپی
- ابراز نگرش‌های منفی نسبت به خود
چگونه عزت‌نفس خود را افزایش دهیم؟
یادگیری چگونگی افزایش عزت‌نفس کار آسانی نیست و ایجاد و پرورش عزت‌نفس زمان می‌برد؛ اما زمانی که عزت‌نفس را در وجود خود پرورش دادید تا آخر از مزایای آن بهره‌مند خواهید شد. احساس قوی و عمیق عزت‌نفس از اعماق وجود سرچشمه می‌گیرد یعنی از اهمیت و ارزش و شایستگی درونی. راه‌های زیادی برای بهبود عزت‌نفس وجود دارد که در ادامه برخی از این راه‌ها را موردبررسی قرار خواهیم داد.
-
علت اصلی را بیابید
شناسایی علت (های) واقعی و ریشه‌ای عزت‌نفس پایین یکی از مهم‌ترین کارهایی است که می‌توانید برای تقویت آن انجام دهید. دلایل زیادی ممکن است برای این امر وجود داشته باشد. یکی از این دلایل رفتار نادرست والدین با فرزندان است. شاید والدین به شما گفته باشند که «هرگز به‌اندازه‌ی کافی خوب نبوده‌اید» یا اینکه به هیچ‌چیز نخواهید رسید. رفتار والدین تأثیر قابل‌توجهی بر عزت‌نفس فرزندان می‌گذارد.
دلیل اصلی هر چه که باشد و هر نوع تجربه‌ای که داشته باشید حتماً از فردی برای شناسایی و مقابله بااحساس عزت‌نفس پایین کمک بگیرید. یک مشاور، درمانگر، مربی یا فردی را بیابید که در کشف و رسیدگی به این آسیب‌ها، تجربیات گذشته و مسائل ریشه‌ای آموزش‌دیده باشد. این افراد ابزار، تاکتیک‌ها و استراتژی‌های تائید شده‌ای در اختیاردارند و بهتر از هر فرد دیگری به شما در حل این مشکل کمک می‌کنند.
-
خودتان را از دیدگاه دیگران ببینید
به افرادی که به شما علاقه‌مند هستند و دوستتان دارند توجه کنید و ببینید آن‌ها چه نوع نگرشی نسبت به شما دارند. شما هم همان طرز نگرش را نسبت به خودتان داشته باشید. تصور کنید که جای آن‌ها ایستاده‌اید و از منظر آن‌ها به خودتان نگاه می‌کنید.
اکنون به کدام‌یک از ویژگی‌های خود توجه می‌کنید؟ آن‌ها چه نظری در مورد شما دارند؟ چه ویژگی‌هایی را در شما می‌پسندند؟ آن‌ها در شما چه می‌بینند؟
-
کارهای خود را به نحو احسن انجام دهید
توصیه ساده اما مهمی است. وقتی تمام تلاش خود را می‌کنید و همه‌ی کارهای خود را به نحو احسن انجام می‌دهید، احساس بهتری نسبت به خودتان پیدا می‌کنید.
ممکن است نتوانید برخی از روزها بهترین باشید اما همیشه به خود یادآوری کنید که در حال حاضر و در این موقعیت و بازه‌ی زمانی و با سطح مهارت و دانش خودتان بهترین کار ممکن را انجام می‌دهید.
-
در فعالیت‌های موردعلاقه‌ی خود شرکت کنید
کلمه کلیدی در اینجا رضایت و خشنودی است. فعالیت‌هایی را پیدا کنید که به شما احساس رضایت عمیق، انگیزه و هدف می‌دهند.
اغلب اوقات ما درگیر فعالیت‌ها یا روابطی می‌شویم که موجب می‌شوند احساس بی‌توجهی و پوچی کرده یا احساس وحشتناکی داشته باشیم. زمان آن فرا رسیده است که تمرکز خود را بر روی انجام کارهایی که برای بدن، ذهن و روح شما خوب است، اختصاص دهید و درگیر کارهایی شوید که به شما احساس کامل بودن و کمال را می‌دهند.
وقتی درگیر کاری می‌شوید که باعث می‌شود احساس خوبی داشته باشید و مهم‌تر از آن، احساس ارزشمندی کنید، عزت‌نفس بیشتری را تجربه خواهید کرد.
-
خودتان را بشناسید و با خود روراست باشید
خودآگاهی و جستجوی روح برای موفقیت شما در زندگی بسیار مهم است و کلید یادگیری نحوه ایجاد عزت‌نفس است. در برخی موارد، فقدان عزت‌نفس ناشی از عدم شناخت خود و ارزشی است که به خودتان می‌دهید. بسیاری از ما آن‌قدر زمان صرف کرده‌ایم تا با دیگران سازگار شویم و دیگران را راضی کنیم که دیگر خودمان را از یاد برده‌ایم. زمانی را صرف توجه و شناخت خود کنیم. برای شناسایی ارزش وجودی خود زمان بگذارید. برخی از موضوعاتی که باید در مورد آن‌ها فکر کنید عبارت‌اند از:
- شناسایی نقاط قوت و استعدادهای خود
- شناسایی ارزش‌ها و علایق خود
- فکر کردن درمورد اینکه چه‌کار مفیدی می‌خواهید در این جهان انجام دهید
- اعتراف به نقاط ضعف خود
-
خودتان باشید
خودتان باشید و نقص‌های خودتان را بپذیرید. بدانید که صرف‌نظر ازآنچه به شما گفته‌شده، اتفاقاتی که افتاده، چه اشتباهاتی که مرتکب شده‌اید یا با چالش‌هایی که مواجه شده‌اید، کافی هستید. شما با آنچه دارید بهترین کار را انجام می‌دهید. همه‌ی انسان‌ها دوست دارند همان‌گونه که هستند پذیرفته شوند اما ما خودمان باید قبل از همه خودمان را بپذیریم.
-
خودتان را در اولویت قرار دهید
وقتی به دیگران اجازه می‌دهید به شما فشار بیاورند، نیازهای دیگران را بر نیازهای خود ترجیح می‌دهید یا تسلیم خواسته‌های دیگران می‌شوید زیرا نمی‌خواهید در دردسر بیافتید و این مسئله عزت‌نفس شما را کاهش می‌دهد. شما نیازهای آن‌ها را بر نیازهای خود ترجیح می‌دهید و ذهن شما با خودش فکر می‌کند: «فکر می‌کنم من آن‌قدرها هم مهم نیستم».
منظور از این توصیه این نیست که مراقب فرزندان و همسرتان نباشید، ضرب‌الاجل‌های کاری خود را رعایت نکنید یا در کنار دوستان خود نباشید. بلکه منظور این است که شما باید از خودتان مراقبت کنید. ما دیگران را در اولویت قرار می‌دهیم تا جایی در دل دیگران داشته باشیم، دوست داشته شده و به رسمیت شناخته شویم. بااین‌حال، اگر دائماً خودتان را وقف دیگران کنید، هرگز احساس رضایت واقعی نخواهید کرد.
اگر می‌خواهید عزت‌نفس خود را افزایش دهید، قوی باشید و از خود دفاع کنید. وقت آن رسیده است که آنچه را که برای زندگی خود نیاز دارید و می‌خواهید شناسایی کنید.
تصمیم بگیرید چه چیزی برای شما مهم است. نام‌گذاری این موارد به شما یک قطب نمای درونی می‌دهد تا شما را راهنمایی کند. سپس، مرزها و خط قرمزهای زندگی خود را شناسایی کنید.
-
افکار منفی را متوقف کنید
بسیاری از سیستم‌های اعتقادی شما ناشی از داستان‌های منفی‌ای است که برای خودتان تعریف می‌کنید. ذهن شما آنچه می‌گویید را باور می‌کند و اگر داستانی که (بارها و بارها) در ذهنتان تکرار می‌کنید یکی از اشتباهات وحشتناکی است که مرتکب شده‌اید، این همان چیزی است که از طریق افکار منفی و تقویت آن ادامه می‌دهید که باعث می‌شود ایجاد اعتمادبه‌نفس بسیار دشوار شود.
اگر به خودتان بگویید بی‌ارزش و ناتوان هستید، ذهن شما این را باور خواهد کرد و اگر به خودتان بگویید که قدرتمند و عالی هستید. ذهنتان این را نیز باور خواهد کرد.
اگر می‌خواهید یاد بگیرید چگونه عزت‌نفس خود را تقویت کنید، همین امروز افکار منفی را دور بیاندازید و آن را با افکار مثبت جایگزین کنید.
سخن پایانی
به نقل از دکتر ماکان آریا پارسا راه دست‌یابی به عزت‌نفس بالاتر چالش‌برانگیز است، اما این چالش است که عمق، قدرت، شخصیت و انعطاف‌پذیری را ایجاد می‌کند. اگر پاداش این رنج و چالش، عزت‌نفس بیشتر باشد که منجر به روابط بهتر، شغل بهتر، افزایش سلامتی و رفاه، موفقیت و احساس ارزشمندی بیشتر می‌شود، ارزشش را دارد.
بااینکه در جامعه‌ای زندگی می‌کنید که دائماً با پیام‌هایی مبنی بر عدم کافی بودن و اینکه چگونه می‌توانید بهتر باشید بمباران می‌شوید، فقط این نکته را به خاطر بسپارید:
شما لایق عشق، شادی و موفقیت هستید. شما کاملاً کامل هستید. تصادفی نیست که در همین زمان به اینجا، روی این سیاره آمده‌اید و حتی اگر احساس می‌کنید بی‌کفایت یا بی‌ارزش هستید، بدانید که اصلاً این‌گونه نیستید. شاید هنوز نتوانید این واقعیت را باور کنید، اما بخشی از شما، در اعماق درونتان، این واقعیت را خوب می‌داند. اکنون زمان آن است که شروع به تمرین مراحل بالا کرده و خودتان این واقعیت را درک کنید.
پیش از خواندن سوالات متداول، برای شناخت بیشتر یک کارآفرین جوان، روی لینک زیر کلیک کنید:
سؤالات متداول
- چگونه می‌توانم اطرافم را با افرادی احاطه کنم که مرا تشویق می‌کنند؟
افرادی که شبیه یکدیگر هستند کنار هم جمع می‌شوند. مشکلات مربوط به عزت‌نفس از گروه افرادی شروع می‌شود که خود را با آن‌ها احاطه کرده‌اید یا فقدان دسته مناسب از افرادی که باید در کنار آن‌ها می‌بودید.
شروع به نوشتن پاسخ‌های این سؤال کنید، سپس بفهمید که چگونه می‌خواهید با افراد مشوق ملاقات کرده و احاطه شوید. رفتار دیگران، تفاوت زیادی در میزان عزت‌نفس و احساس شما در مورد خودتان ایجاد می‌کند؛ بنابراین پاسخ این سؤال اولین قدم حیاتی برای افزایش عزت‌نفس است!
- چه فعالیت‌هایی به من احساس خوبی نسبت به خودم می‌دهد؟
معمولاً فعالیت‌هایی که به افراد احساس خوبی در مورد خودشان می‌دهند عبارت‌اند از نوشتن، مشارکت، کمک به دیگران و ورزش. شما هم تمام پاسخ‌هایی که به ذهنتان می‌رسد را یادداشت کنید و بفهمید که چه فعالیت‌هایی باعث می‌شود در مورد خودتان احساس بهتر و اعتمادبه‌نفس بیشتری داشته باشید. این کار را انجام دهید و یک‌قدم به بالا بردن عزت‌نفستان نزدیک خواهید شد.
- کدام افراد مشهور بر مشکلات عزت‌نفس خود غلبه کرده‌اند؟
الهام بخشی عنصری است که همه باید در زندگی آن را داشته باشیم و هدف از پرسیدن این سؤال همین است. با نگاه کردن به افراد مشهوری که بر مشکلات عزت‌نفس خود غلبه کرده‌اند، به‌خصوص افراد مشهوری که به آن‌ها علاقه دارید، از آن‌ها الهام گرفته و می‌توانید دست به اقدامات و تغییرات شخصی بزنید. دیدن اینکه دیگران کاری که ما می‌خواهیم انجام دهیم را به انجام رسانده‌اند به ما شهامت و خودباوری داده و اجازه می‌دهد تا بدانیم آنچه قصد انجام آن را داریم ممکن است.
